Het lijkt er momenteel op dat de Eerste Kamer het wetsvoorstel dat in de volksmond Pandemiewet is gaan heten zal goedkeuren. Deze Pandemiewet bestaat uit een aantal artikelen die opgenomen zullen worden in de Wet Publieke Gezondheid (Wpg). Deze artikelen lijken in grote mate op de Spoedwet die in de coronacrisis tijdelijk onderdeel was van de Wpg. Net als toen krijgt de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) met de Pandemiewet grote macht om zelfstandig een Pandemie af te kondigen en daarmee dezelfde maatregelen te activeren als in de Coronatijd. Deze maatregelen zijn niet wetenschappelijk bewezen werkzaam en hebben enorme negatieve gevolgen voor de maatschappij.
Voorgeschiedenis: Spoedwet tijdens Corona
De wet publieke gezondheid (Wpg) staat op het punt om te worden aangepast.1 Deze aanpassing bestaat uit een aantal wetsartikelen die ingevoegd zullen worden in de bestaande wet Wpg. In de volksmond wordt deze aanpassing de Pandemiewet genoemd.2
De overheid acht dit nodig omdat de Tweede Kamer de voorganger van de Pandemie wet, de Spoedwet na vijf verlengingen niet meer heeft goed gekeurd. Het is kennelijk te omslachtig om een wet telkens te verlengen, maar de permanente bevoegdheid die de Minister van Volksgezondheid hiermee zal krijgen is verontrustend. De Tweede Kamer heeft de Pandemiewet na intense debatten goedgekeurd in december 2022. Op dit moment ligt de wet ter goedkeuring bij de Eerste Kamer.
Politici en journalisten gebruiken de beeldspraak van de gereedschapskist als ze spreken over de set maatregelen die kunnen worden ingezet bij het bestrijden van een pandemie. Deze maatregelen komen weer terug in de Pandemiewet en kunnen bestaan uit onder andere lockdowns, quarantaine, mondkapjes, schoolsluitingen, de avondklok etc.
Aan de hand van deze analogie wordt uitgelegd hoe de pandemiewet werkt.
Pandemiewet gaat over A1 ziektes met een ‘Pandemisch potentieel’
Het RIVM categoriseert infectieziektes als volgt:3
“De meldingsplichtige ziekten zijn verdeeld over de groepen A, B1, B2 en C. Deze indeling is gebaseerd op de mate waarin dwingende maatregelen opgelegd kunnen worden om de bevolking te beschermen.” – RIVM
De toekomstige Pandemiewet wordt een onderdeel van de veel meer omvattende Wet Publieke Gezondheid (Wpg)en en maakt een onderverdeling van A ziektes in A1 en A2 ziektes. De pandemie wet gaat alleen over A1 ziektes:4
“Een infectieziekte wordt als groep A1 aangewezen als de ziekte een pandemisch potentieel heeft.”
De Pandemiewet is een slapende wet en de minister van VWS heeft de bevoegdheid om hem te activeren
In een normale situatie wordt de pandemiewet niet gebruikt. Hij is bedoeld voor noodsituaties zoals een pandemie of de dreiging daarvan. Een aantal artikelen in de wet beschrijven de maatregelen die genomen kunnen worden bij het uitbreken van een pandemie. In het geval van een uitbraak of zelfs een dreiging daarvan, zal de minister van Volksgezondheid de wet eerst in werking stellen. Dit doet hij op basis van artikel 20 die de Minister de bevoegdheid geeft de Pandemiewet te activeren.
De specifieke ministeriële regelingen vult de minister zelf in
De wet schrijft per artikel bepaalde maatregelen in algemene termen voor. Op basis van artikel 58c heeft de minister de bevoegdheid om zogenaamde ministeriele regelingen af te kondigen. Dat houdt niet alleen in dat hij bepaalt wanneer de maatregel (omschreven in een artikel) in werking treedt, hij geeft er ook een specifieke invulling aan. Met andere woorden hij beheert zowel de start- en stopknop als de details van de maatregel die hij zelf invult.
In de pandemiewet staat bijvoorbeeld het artikel 58g dat hygiëne maatregelen beschrijft. In de praktijk wordt hier het dragen van mondkapjes mee bedoeld. De details die de minister kan invullen zijn bijvoorbeeld welke soort mondkapjes verplicht worden, in welke situatie, op welke locaties, wel of niet voor kinderen etc. Dat betekent dat hij dus enorm veel te zeggen heeft over hoe het dagelijks leven van de gehele bevolking eruit gaat zien. In theorie heeft der Tweede Kamer wel inspraak, maar in de praktijk, tijdens de afgelopen corona-jaren is daar niet veel van terecht gekomen. De oppositie stemde grotendeels braaf mee met de coalitiepartijen en gaf hiermee in tijden van crisis de regering ruim baan.
Noodbevoegheid (artikel 58d)
Voor nog onbekende situaties bij een toekomstige pandemie, is een noodbevoegdheid aan de minister toegekend, waarmee hij of zij binnen de grenzen van de wet naar eigen goeddunken nog ongekende maatregelen kan opleggen aan de bevolking.
Rapportageverplichting aan de WHO (artikel 12)
Nu al staat in artikel 12 van de huidige Wpg dat de minister verplichtingen heeft naar de Wereld GezondheidsOrganisatie (WHO) wat betreft het melden van gevallen van infectieziekten. Dit is geregeld in de Internationale Gezondheidsreguleringen (IHR). Artikel 12 vermeldt: ‘Onze minister draagt ervoor zorg, dat aan de informatieverplichtingen, voortvloeiende uit de Internationale Gezondheidsregeling, wordt voldaan.’
Bezwaren tegen de Pandemiewet
Een aantal organisaties zoals de Biomedische Rekenkamer, bestaande uit een groep van kritische wetenschappers, de Vierde Golf een beweging van politiek links ontheemden, de partij Forum voor Democratie, journalisten en bezorgde burgers, hebben ernstige bezwaren geuit tegen het wetsvoorstel. Martijntje Smit van de vierde golf heeft in haar rol van wetenschapsfilosoof deze bezwaren op 14 maart jl. nogmaals geuit tijdens een deskundigen bijeenkomst van de Eerste Kamer. Een aantal bezwaren is eerder op 8 januari 2023 op de website van De Andere Krant gepubliceerd naar aanleiding van een uitgebreide brief aan de Eerste Kamer van journalist Erick Overveen.5
Nogmaals de belangrijkste punten met aanvullingen:
1. De coronamaatregelen zijn niet geëvalueerd
Toch staan ze voor het overgrote deel weer in de wet. De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) heeft twee kritische rapporten uitgebracht over de coronacrisis. De werkzaamheden aan het derde rapport zijn op 8 maart 2022 gestart, maar nog niet gepubliceerd.6
De Parlementaire Enquêtecommissie die de coronacrisis gaat evalueren loopt grote vertraging op: “Pas vanaf mei 2025, na de geplande verkiezingen voor de Tweede Kamer, zullen de openbare verhoren beginnen. Naar verwachting moeten hoofdrolspelers als Hugo de Jonge, Mark Rutte, Jaap van Dissel en Ernst Kuipers opdraven”, meldt het Parool7 Verhoren van Hugo de Jonge, voormalig minister van VWS, en minister-president Rutte zullen ernstig benadeeld worden door het verlopen van de tijd. Daarnaast lopen de onderzoeken naar de oversterfte van de jaren 2021 en 2022 in Nederland vertragingen op door geldgebrek en een onwillige overheid die niet bereid is om de data te verstrekken. “Moet de oorzaak van de oversterfte niet eerst boven water?”8
Zonder deze evaluaties kan niet worden vastgesteld of de maatregelen zoals die in de wet zijn omschreven werkzaam bleken en niet overmatig schadelijk waren voor de maatschappij. Andersom zijn er niet-officiële evaluaties en wetenschappelijk onderzoek die erop wijzen dat maatregelen vaak niet werkzaam waren en juist zeer schadelijk voor individuen en maatschappij, zoals Martijntje Smit bepleitte op 14 maart in de Eerste kamer.9,10
2. Gezamenlijk effect maatregelen zorgt voor onmeetbaarheid individuele maatregelen.
Het RIVM beweerde op 24 februari 2021 dat de werking van de avondklok in samenhang gezien moest worden met andere maatregelen, zoals bezoekbeperkingen. “Je kunt die twee niet los van elkaar zien”, zei voorman Jaap van Dissel in Trouw. De Biomedische Rekenkamer wijst erop dat deze redenering van effect van gezamenlijke maatregelen in de nieuwe wet terecht komt. Het “gezamenlijke effect” van maatregelen als toepassingsrechtvaardiging houdt geen stand, omdat op die basis elke maatregel – hoe bizar ook – kan worden gerechtvaardigd.11,12
3. De regering rapporteert aan een niet-onafhankelijk WHO (bestaand WPG-artikel 12)
Nu al schrijft de WPG voor dat de minister aan de WHO moet rapporteren:
“Onze minister draagt ervoor zorg, dat aan de informatieverplichtingen, voortvloeiende uit de Internationale Gezondheidsregeling, wordt voldaan.”
Het is begrijpelijk dat medici informatie willen verzamelen over het ziekteverloop van een wereldwijde pandemie. De WHO is echter geen democratisch instituut en staat met name door de wijze waarop zij wordt gefinancierd steeds meer onder invloed van belanghebbenden in de farmaceutische wereld. De in de wet genoemde Internationale Gezondheidsregeling (IHR) wordt door de lidstaten op dit moment ook aangepast. Uit de voorgestelde aanpassingen blijkt dat de IHR de grondrechten steeds minder in acht neemt en de bestaande democratieën ondermijnt door hen beslissingen op te leggen. Het is onwenselijk om steeds meer macht weg te nemen van de Nederlandse bevolking en die bij een internationaal ondemocratisch instituut neer te leggen.
4. Opheffing medisch geheim (bestaande Wpg artikel 66)
De wet verplicht huisartsen om privégegevens met de autoriteiten te delen, op straffe van maximaal 4500 euro boete of twee maanden gevangenisstraf. Overveen: “De arts overlegt uw burgerservicenummer bij een verdenking van een (mogelijke) ziekte. Dat geldt ook voor uw naam, geboortedatum, adres, uw vaccinatiestatus, de vermoedelijke infectiebron, de datum van het vermoeden en uw beroep als dit te maken heeft met eten, drinken, verpleging of verzorging van andere personen.” Zo staat het al in de Wpg en dit is een hellend vlak wat betreft privacy, mede gezien de bovengenoemde verplichtingen naar de WHO.
5. Verplichte quarantaine (wetsvoorstel 58r bij inreizen, bestaande Wpg-artikel 1)
Bij inreizen in Nederland kan thuisquarantaine geëist worden (58r). Overveen wijst in zijn brief op het feit dat de burgermeester ertoe kan besluiten positief geteste mensen en al hun contacten in quarantaine te plaatsen in een gebouw, schip of in een aantal aangewezen ruimten daarbinnen, zo staat in artikel 1.
6. Controleren van huis en haard (wetsvoorstel 58k en 58i)
De minister heeft, bij verdenking van de aanwezigheid van een ziekteverwekker in een insect, ander dier of zelfs een plant, de bevoegdheid om verregaande maatregelen te nemen zoals het controleren van terreinen, gebouwen, vervoermiddelen of goederen, eventueel door het nemen van monsters.
7. Opheffing privacy bij onderwijs en ouderen (bestaande Wpg artikel 5.3 resp. 5a)
Alle onderwijsdeelnemers worden gevolgd door het College van burgemeester en wethouders (B&W). B&W is verplicht om elke vier jaar een overzicht van de gezondheid van onze kinderen, pubers en tieners aan te leveren. Onderwijsdeelnemers worden gevolgd tot vijf jaar na inschrijving aan de laatstgenoten opleiding. Dit artikel impliceert dat ouders geen keuze hebben als het gaat om het delen van de gezondheidsstatus van hun kind(eren). Ook de ouderengezondheidszorg wordt verplicht ‘ouderen’ op systematische wijze te volgen.
8. Vaccinatie is opnieuw de (enige) oplossing (bestaande Wpg 6b)
De coronavaccins hebben in het beste geval maar voor een zeer beperkte doelgroep heel kortstondig gewerkt. Tegen besmetting en overdracht hebben ze niet gewerkt. De aanwijzingen voor ernstige tot dodelijke bijwerkingen stapelen zich ondertussen op. De voortdurende boosters schaden de algemene gezondheid. Overveen merkt in zijn brief op dat in paragraaf 4, infectiebestrijding, Artikel 6b. lid 1, wordt vermeld dat “een vaccinatieprogramma wordt vastgesteld. De minister draagt via het RIVM zorg voor de regie en de coördinatie van de uitvoering, alsmede de registratie, bewaking en evaluatie van het vaccinatieprogramma.” Waar beschrijft de wet de rol van andere middelen zoals in het geval van Covid-19 de HCQ- en Ivermectine-protocollen? Deze waren veilig en 62% effectief bij vroegbehandeling en hadden de druk op de ziekenhuizen goed kunnen verlagen maar zij werden verboden.13
Het boek ‘The real Anthony Fauci’(pagina 17), van de Amerikaanse advocaat en presidentskandidaat Robert Kennedy stelt het nog scherper:
“Vooraanstaande artsen en wetenschappers, waaronder enkele van de meest gepubliceerde en ervaren artsen en eerstelijns COVID specialisten van ons land, zoals McCullough, Kory, Ryan, Cole, David Brownstein en Risch denken dat dr. Fauci’s onderdrukking van vroegbehandeling en off label remedies verantwoordelijk is voor 80 procent van de sterfgevallen die werden toegeschreven aan COVID.”
9. Noodbevoegdheid (wetsvoorstel 58d)
In de wet is een zwaar bediscussieerde noodbevoegdheid (58d) ingebouwd. Minister Kuipers verdedigt deze maatregelen in een kamerbrief van 16 december 2022, door te stellen dat je nooit kan weten waartoe een nieuwe A1-infectieziekte noopt. “Als deze wet in werking treedt, dan heeft vanaf dat moment de minister de bevoegdheid om zonder instemming van het parlement een totale lockdown af te kondigen, wanneer dat naar het oordeel van de minister noodzakelijk is”, aldus FVD-kamerlid Gideon van Meieren. Het grote gevaar schuilt hier in het feit dat de minister nu nog onbekende zware maatregelen kan doorvoeren met een parlement dat daar in theorie iets aan kan doen, maar in praktijk heeft bewezen niet kritisch te zijn in noodsituaties.
10. Parlementaire zeggenschap is minimaal blijkt in de praktijk
Wanneer de minister een maatregel invoert via de ministeriële regelingen, mag het parlement deze binnen een week afwijzen, zo staat in artikel 58c lid 2. In praktijk hebben we gezien dat dit niet gebeurt. Het is te kort en niemand durft een minister in een noodsituatie voor de voeten te lopen. En als er echte nood is mag de minister deze stap ook gewoon over slaan blijkt uit lid 3.14
11. Geen oog voor maatschappelijke schade (wetsvoorstel artikel 58b)
De Vierde Golf wijst op het beperkte toetsingskader van de wet (58b). Het is te eenzijdig en alleen gericht op het beoogde doel. De maatschappelijke gevolgen en schade van maatregelen zouden onderdeel moeten zijn van het toetsingskader.
12. De Pandemiewet is overbodig
De vierde golf wees op een passage uit de memorie van toelichting van de Spoedwet van 18 juli 2020, ook wel het tijdelijk hoofdstuk Va (5a) van de Wpg, de voorganger van de Pandemiewet:
“Het einde van een epidemie is moeilijk precies vast te stellen, omdat het virus aanwezig blijft en hernieuwde uitbraken niet kunnen worden uitgesloten. De directe dreiging van de ziekte kan echter ook verminderd worden door de beschikbaarheid van een goede behandeling of geneesmiddel en door verhoging van de weerstand in de samenleving, bijvoorbeeld met een vaccin. Zodra de situatie het mogelijk maakt, worden de vastgestelde maatregelen afgeschaald. Op het moment dat er ook van een directe dreiging geen sprake meer is, kan hoofdstuk Va vervallen.”15
Hieruit blijkt volgens de vierde golf dat de tijdelijkheid van de wet een terechte beslissing was. Het ging om een noodsituatie waarbij grondrechten ernstig belemmerd werden. Niet iets om in een permanente wet om te zetten.15
13. De wet is mogelijk in tegenspraak met de grondwet
Onder juristen is de discussie gaande of een minister wel via een ministeriele regeling
beperkingen mag stellen aan de grondwet. Sommigen stellen dat beperkingen aan grondrechten slechts via wetten door het parlement mogen worden goedgekeurd.16
Al met al hebben we te maken met een situatie die een permanente bedreiging vormt voor burgerrechten en vrijheden.
Oproep: kom in actie
Schrijf een brief naar de Eerste Kamerleden voor 16 mei 2023 de waarschijnlijke datum voor een plenair debat over de Pandemie wet. Hieronder treft u enkele voorbeelden.
• BMRK (biomedische-rekenkamer.nl)
• https://wetdiejenietwilt.nl/alarmbrief-aan-de-eerste-kamer-leden/
• De Andere Krant Brief Erick Overveen
Bronnen:
1. https://wetten.overheid.nl/BWBR0024705/2022-10-10
2. https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/wetsvoorstellen/detail?cfg=wetsvoorsteldetails&qry=wetsvoorstel%3A36194
3. https://www.rivm.nl/meldingsplicht-infectieziekten/welke-infectieziekten-zijn-meldingsplichtig
4. https://www.eerstekamer.nl/nieuws/20230314/deskundigenbijeenkomst_eerste#p4
5. https://deanderekrant.nl/nieuws/pandemiewet
6. https://www.onderzoeksraad.nl/nl/page/20377/aanpak-coronacrisis-%E2%80%93-deel-3-vanaf-juli-2021
7. https://www.parool.nl/nederland/parlementaire-enquete-coronacrisis-sleept-nog-jaren-rutte-en-de-jonge-pas-in-2025-openbaar-verhoord~bc625504/
8. https://artsencollectief.nl/moet-oorzaak-oversterfte-niet-eerst-boven-water/
9. https://vierdegolf.org/2023/03/14/martijntje-smits-in-de-eerste-kamer/
10. https://artsencollectief.nl/moet-oorzaak-oversterfte-niet-eerst-boven-water/
11. https://www.trouw.nl/binnenland/van-dissel-zonder-avondklok-waren-versoepelingen-onmogelijk~bc82c3c2/
12. https://www.onderzoeksraad.nl/nl/aanpak-coronacrisis-deel2
13. https://c19ivm.org/meta.html https://c19hcq.org/ https://zelfzorgcovid19.nl/
14. https://wetten.overheid.nl/BWBR0024705/2022-10-10
15. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-35526-3.html
16. https://deanderekrant.nl/nieuws/uur-u-nadert-voor-dictatoriale-wet-publieke-gezondheid-2023-03-08
Verdieping:
• Behandeling Pandemiewet in de Eerste Kamer
https://www.eerstekamer.nl/wetsvoorstel/36194_eerste_tranche_wijziging_wet
• Actuele WPG
https://wetten.overheid.nl/BWBR0024705/2022-10-10
• Wetsvoorstel Pandemiewet (Eerste tranche wijziging Wet publieke gezondheid)
https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/wetsvoorstellen/detail?cfg=wetsvoorsteldetails&qry=wetsvoorstel%3A36194
• 10 Nov 2010
‘Draai criteria pandemie terug’
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) moet de nieuwe definitie van een pandemie heroverwegen. Dat zeggen hoogleraar farmaceutische biotechnologie Huub Schellekens en hoofdredacteur van het Geneesmiddelenbulletin Dick Bijl.
https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/Draai-criteria-pandemie-terug
• 26/12/20 Minister Ollongren “wetenschappelijk bewijs voor maatregelen is mooi, maar niet noodzakelijk voor het invoeren van maatregelen”, zei Ollongren in het Eerste Kamer-debat om ministeriele regelingen in te voeren van de Spoedwet. https://stichtingvaccinvrij.nl/minister-ollongren-we-gaan-niet-voor-wetenschappelijk-bewijs-welke-opties-hebben-we-in-dat-geval/
• OVV Aanpak coronacrisis Deel 3: vanaf juli 2021 (nog steeds niet uit!)
https://www.onderzoeksraad.nl/nl/page/20377/aanpak-coronacrisis-%E2%80%93-deel-3-vanaf-juli-2021
• Maurice: Wat zou mogelijk in zo’n derde rapport OVV kunnen staan?
https://www.maurice.nl/2022/12/30/uitgelekt-derde-ovv-coronarapport/
• Parlementaire enquête naar de aanpak van de coronapandemie
https://nl.wikipedia.org/wiki/Parlementaire_enqu%C3%AAte_naar_de_aanpak_van_de_coronapandemie, https://www.parlement.com/id/vlnmkutch6qa/parlementaire_enquete_naar_de_aanpak_van
• Oversterfte
https://deanderekrant.nl/nieuws/statistisch-onderzoek-wijst-op-verband-vaccinaties-en-oversterfte-in-nederland-2023-03-13
• 19 maart 2023 Steve Kirsch
Lauterbach zat er factor 100 naast
https://stevekirsch.substack.com/p/australia-government-numbers-confirm
• Lockdowns https://archive.vn/jqejq
• De Andere Krant over de Pandemiewet https://deanderekrant.nl/nieuws/pandemiewet
• OVV corona-rapport 2
12 oktober 2022 https://www.onderzoeksraad.nl/nl/aanpak-coronacrisis-deel2
• https://artsencollectief.nl/moet-oorzaak-oversterfte-niet-eerst-boven-water/
• https://www.onderzoeksraad.nl/nl/aanpak-coronacrisis-deel2
• https://stichtingvaccinvrij.nl/misinformatie/doorgeprikt/maatregelen-doorgeprikt/
• https://vierdegolf.org/wet-publieke-gezondheid/
• https://deanderekrant.nl/nieuws/uur-u-nadert-voor-dictatoriale-wet-publieke-gezondheid-2023-03-08
Over de auteur:Joris Baas is als werkzaam als onderzoeksjournalist voor de Andere Krant en de stichting Vaccinvrij