De herfst zit er weer aan te komen en daarmee het vitamine D lage seizoen dat gepaard gaat met verkoudheid en griep. De tijdelijke spoedwet staat op het punt te worden vervangen door een permanente Coronawet, waarmee juridische rugdekking is verzekerd om maatregelen te pas en te onpas in te voeren. Wat is er nog over van een objectieve wetenschappelijke discussie over het nut van de maatregelen en de veiligheid van vaccins?
Minister Dijkgraaf maakt zich zorgen
De weerstand tegen de maatregelen neemt toe, niet alleen onder de bevolking maar ook onder de medische en wetenschappelijke gemeenschap. Het censureren van “afwijkende meningen” neemt eveneens toe.
Minister Dijkgraaf maakte zich op 11 maart 2022, in een toespraak voor de Universiteit van Leiden, zorgen over de bedreiging van wetenschappers.1 Hij is bang dat mensen die de wetenschap vooruithelpen, onder andere met mRNA-injecties, iets aangedaan zal worden door de mensen die in zijn ogen de wetenschap niet vertrouwen en een gegeven paard (de Corona-injecties) in de bek kijken.
“Wetenschappers wordt regelmatiger het leven onmogelijk gemaakt. Er zijn hier collega’s in de zaal die persoonlijk worden bedreigd. Met hate-mail en tribunalen en erger. Deze bedreigingen vinden plaats in de donkerste krochten van het internet. In het hart van onze democratie. En aan hun eigen voordeur.” – Robbert Dijkgraaf
Hij wil een ‘nationaal centrum voor wetenschapscommunicatie’ oprichten. In zijn lezing in maart nog niet explicieter omschreven dan een “veilig onderkomen”:1
“Daarom verdient de wetenschap, en al die onderzoekers die ons veilig houden, zelf een veilig onderkomen. Dat wij als samenleving dienen te beschermen.”
Later, op 25 mei 2022, omschrijft hij het idee als een ‘nationaal centrum voor wetenschapscommunicatie’.2
Over dit nationaal centrum voor wetenschapscommunicatie maakt het artsencollectief, een groep artsen die die zich kritisch uitlaat over het coronabeleid, zich ernstige zorgen. Gaat het om onafhankelijke communicatie van de wetenschappelijke stand van zaken, of om het verder beperken van (wetenschappelijke) vrijheid van spreken?
“Het Artsen Collectief vreest dat dit nieuwe communicatie-centrum een “Center of Academic Truth” kan gaan worden, die de van overheidswege uitverkoren interpretatie van de data uitdraagt.” – Artsencollectief3
De vraag is of het inderdaad deze kant opgaat. En daarvoor is het interessant even terug te kijken in de tijd. Het idee van uitverkoren interpretatie van de data doet terugdenken aan de uitspraken van hoogleraar Bas Haring vorig jaar in zijn rol als commentator op de Covid maatregelen. Hij maakt deel uit van het ‘filosofisch elftal’, een poule van filosofen die Trouw regelmatig vraagt om commentaar te geven op maatschappelijke kwesties.4
Bas Haring: Vaccinatiebewijs is een uitstekend idee
Bas Haring is filosoof en hoogleraar publiek begrip voor de wetenschap. Hij ging op 4 maart 2021 – twee maanden na de introductie van een experimentele gentherapie tegen Covid-19 op de Nederlandse markt – pal achter minister Kaag staan, die pleitte voor een vaccinatiebewijs.
Trouw kwam met een artikel getiteld: ‘Een vaccinatiebewijs is geen moreel dilemma, maar een uitstekend idee’, waarin het plan van Kaag uit de doeken werd gedaan:5
“Mensen die gevaccineerd zijn, moeten met een vaccinatiebewijs meer vrijheden krijgen, vindt D66-lijsttrekker Sigrid Kaag. Nederland kan daarbij een voorbeeld nemen aan Israël, waar dat al het geval is. Kaag pleit ervoor om ‘de vrijheid te omarmen die het vaccineren kan brengen, ook als dat tijdelijke maatschappelijke tweedeling met zich meebrengt’. Horeca, onderwijs, winkels en voetbalstadions kunnen zo eerder open. Voor mensen die nog wachten op een vaccin, moeten er gratis snel-testen komen. Het kabinet staat zeer afhoudend tegenover het idee, vanwege de ongelijke behandeling die het met zich meebrengt.” – Trouw5
Valt het te verantwoorden om mensen die gevaccineerd zijn meer vrijheden te geven?
De vraag werd voorgelegd aan Bas Haring die op 4 maart 2021 in Trouw uitlegde dat het weliswaar om discriminatie gaat, maar dat dit in dit geval heel goed te verdedigen valt:
“Hoogleraar publiek begrip voor de wetenschap, Bas Haring vindt discriminatie heel verstandig tenzij op oneigenlijke gronden. Zonder rijbewijs mag je niet autorijden.
Discriminatie is pas een probleem als er geen relatie bestaat tussen het onderscheid dat je maakt en het criterium dat je hanteert voor dat onderscheid. Maar dat is nu niet aan de hand. Mensen die niet gevaccineerd zijn, kunnen een gevaarlijk virus verspreiden, dus ontnemen we hun bepaalde vrijheden tot ze dat wel zijn.”5
Zijn zin over discriminatie was lastig geformuleerd voor iemand die wetenschap moet uitleggen. ‘Discriminatie is pas een probleem als er geen relatie bestaat tussen het onderscheid dat je maakt en het criterium dat je hanteert voor dat onderscheid.’ En bovendien klopt het niet.
Wanneer is discriminatie géén probleem?
– Je maakt een onderscheid: wel of niet mogen autorijden
– Je stelt een criterium op: een rijbewijs hebben
– Je toont aan dat er een relatie is: als je een rijbewijs hebt, kun je een auto besturen en ben je geen gevaar op de weg.
Wanneer is discriminatie wél een probleem?
– Je maakt een onderscheid: wel of niet de kroeg in mogen
– Je stelt een criterium op: gevaccineerd zijn
– Je toont níet aan dat er een relatie is: het is níet bewezen dat gevaccineerden geen mensen kunnen besmetten in de kroeg.
Ten tijde van de uitspraken van Bas Haring stond de volgende uitspraak op de site van de European Medicine Agency (EMA):6
“Kan Comirnaty (het handelsmerk van Pfizer Covid-19 injecties), de overdracht van het virus van de ene op de andere persoon verminderen?
EMA: De invloed van vaccinatie met Comirnaty op de verspreiding van het SARS-CoV-2 virus in de maatschappij is nog niet bekend.”6
Dus er is in dit geval géén relatie aangetoond tussen het onderscheid dat je maakt en het criterium. En dan is discriminatie dus wel een probleem!
Bas Haring doceert publiek begrip voor de wetenschap en neemt gewoon maar aan dat vaccins werken tegen transmissie van een virus, terwijl de officiële instanties uitdrukkelijk schrijven dat dit helemaal niet is bewezen.
Los daarvan neemt hij ook zomaar aan dat het vaccin veilig is en voert daar geen enkele bron voor aan. Het vaccin is op het moment van het artikel in Trouw twee maanden versneld op de markt gebracht na een testperiode van enkele maanden in plaats van jaren, wat nog nooit eerder is vertoond. Waarom zouden mensen die dat willen nog niet even de kat uit de boom mogen kijken zonder daarvoor gediscrimineerd te worden?
Hij stelt daarover het volgende:
“De wetenschap heeft bewezen dat het veilig is, maar als iemand zijn eigen ideeën erop nahoudt, is daar ruimte voor. Dat daar consequenties aan verbonden zijn, lijkt mij logisch.” – Bas Haring
“Bewezen dat het veilig is”? Het zou de titel van zijn hoogleraarschap sieren als professor Haring hier wetenschappelijke bronnen voor aanlevert die hij in begrijpelijk Nederlands inzichtelijk maakt voor de bevolking.
En wat bedoelt hij met “iemand met eigen ideeën? Er waren zelfs in 2021 al meerdere wetenschappers die stelden dat dit vaccin niet ‘bewezen veilig’ was. En vele burgers wisten de weg te vinden naar deze informatie. Bovendien werd in de praktijk al snel duidelijk dat de experimentele mRNA injectie helemaal niet veilig is! Ten eerste uit de VAERS en Eudravigilance databases en ook bijvoorbeeld uit de Engelse sterftecijfers.
Helaas werden de Nederlandse cijfers niet vrijgegeven, waar wetenschapseconoom Eline van den Broek op het Podcast festival op 26 juni 2022 haar ongenoegen over uitsprak.7 Maar ook de verklaringen van ambulance- en ziekenhuismedewerkers, en de verklaringen van pathologen, zorghuisverplegers en talloze onderzoeken bevestigden keer op keer dat het vaccin niet veilig is.
Ontoereikende wetenschap
In de wetenschap moet er altijd ruimte zijn voor het falsificeren van onderzoek, dat wil zeggen de mogelijke onjuistheid ervan aan te tonen. Een onderzoek moet herhaald kunnen worden en daarbij dezelfde resultaten opleveren, anders kun je niet spreken van een wetenschappelijk vaststaand gegeven. NRC-columniste en microbioloog Rosanne Herzberger schreef er zelfs een interessant boekje over getiteld ‘Het grote niets’. Kort door de bocht stelt zij dat onderzoek zelden herhaalbaar blijkt.
Als het gaat over vaccins wordt er te pas en te onpas geroepen dat iets wetenschappelijk is bewezen, zonder dat het door verschillende onderzoekers is gefalsificeerd of herhaald. In het geval van vaccinonderzoek wordt het onderzoek alleen door de fabrikant zelf gedaan. De slager keurt zijn eigen vlees, en de belangenverstrengelingen zijn gigantisch groot, maar dat vermeldt mevrouw Herzberger helaas niet in haar boekje.
En de wetenschap wordt nog verder ondermijnd. Vaccinfabrikant Pfizer heeft na hun eerste onderzoek de ongevaccineerde controlegroep razendsnel óók gevaccineerd tegen Covid-19. Hierbij valt de controle weg en is het onderzoek dat de effecten op lange termijn bestudeert niet meer mogelijk. Dat “wetenschappelijk bewezen” geen betrouwbare maatstaf meer is zou iemand die hoogleraar is in het kweken van begrip voor de wetenschap, dagelijks van de kansel moeten roepen. De consequenties van geen critici, niet falsificeren, geen herhaling en uiteindelijk het opzetten van een soort “Ministerie van de waarheid” voor wetenschap, is natuurlijk de doodsteek voor de wetenschap zelf. Profsessor Haring moet dat weten en minister Dijkgraaf, die momenteel de baas is over alle wetenschap in Nederland, ook. Maar kennelijk moet wetenschap de politiek dienen en komt waarheidsbevinding op de tweede plaats.
Het ministerie van waarheid
Nog los van de rammelende onderzoeksmethodieken is ook de wetenschapscommunicatie een punt van zorg. Het artsencollectief schreef op 16 juni 2022 een kritische noot rond het op te richten ‘nationaal centrum voor wetenschapscommunicatie’:8,9
“Onlangs maakte Minister Dijkgraaf van Onderwijs en Wetenschappen bekend dat Nederland een ‘nationaal centrum voor wetenschapscommunicatie’ moet krijgen. George Orwell schreef in zijn roman ‘1984’ over het “Ministry of Truth” als de overheidsinstantie die beslist of iets waarheid is. Minister Dijkgraaf pleit nu voor een overheidsinstantie die wetenschappelijke informatie moet gaan communiceren naar een breed publiek.
De afgelopen twee jaar hebben wij kennis gemaakt met overheidscommunicatie over corona, de effectiviteit van lockdowns, mondmaskers, handen wassen en vaccinaties. Hier vragen over stellen, het vragen om open debatten en om het transparant delen van data en modellen waren plots een bedreiging. Afwijkende wetenschappelijk gefundeerde opinies werden gecensureerd.
Het Artsen Collectief vreest dat dit nieuwe communicatiecentrum een “Center of Academic Truth” kan gaan worden, dat de van overheidswege uitverkozen interpretatie van de data zal uitdragen. Hetzelfde geldt voor de bescherming van wetenschappers. Sommige wetenschappers moeten volgens de minister beschermd worden: de wetenschappers die het overheidsbeleid uitdragen. Verdienden andere wetenschappers, namelijk degenen die kritisch staan tegenover het overheidsbeleid, deze bescherming niet? Lees ons hele artikel hierover: ‘Is minister Dijkgraaf selectief in het beschermen van wetenschappers?‘
Twee voorspellingen over de minister van wetenschapswaarheid
1. De deskundigheid of integriteit van de wetenschappers is een zwakke schakel
Uit het voorafgaande komt al direct het gevaar van het voorstel van Robbert Dijkgraaf naar voren. Stel bijvoorbeeld eens dat zal blijken dat Professor Bas Haring zich in de herfst van 2022 is gaan bemoeien met het Nationaal Centrum voor Wetenschapscommunicatie. Wellicht om dit in de steigers te zetten, of anders om er zelf zitting in te nemen als ‘minister van waarheid’. Hij zal dan een van de experts zijn die uitspraken genereert die het publiek voor waar zal aannemen.
De hierboven aangetoonde oppervlakkigheid van de uitspraken van prof. Haring zal daarbij niet veranderen. Het moet immers begrijpelijk blijven voor het oppervlakkig lezende publiek. Er zijn echter grote bezwaren want wat hij zegt is niet alleen oppervlakkig, maar ook niet waar. Een filosoof heeft natuurlijk geen diepgaande kennis van alle takken van wetenschap. Dat is vanzelfsprekend onmogelijk. Dus de vraag is: wat zijn de criteria om zitting te nemen in deze commissie?
2. De deskundigheid en de integriteit van de ministers is een zwakke schakel
Deze passage uit de lezing van minister Dijkgraaf van 11 maart 2022 gaan steeds meer mensen als waar erkennen, maar anders dan de minister heeft bedoeld:
“De wetenschap komt van ver en heeft door de eeuwen heen met veel weerstand, zeg maar ronduit: vijandigheid, te maken gehad.
Ik begrijp die weerstand wel. Het is nooit prettig als de werkelijkheid anders in elkaar blijkt te zitten dan je dacht. Als de wetenschap je een zekerheid afneemt.” – Robbert Dijkgraaf
In zijn positie als minister zou Dijkgraaf een kritische en onderzoekende houding moeten hebben, en open moeten staan voor elke onderbouwde vorm van kritiek van andere wetenschappers. Maar in zijn arrogantie meent hij dat er maar één waarheid is – de zijne – en dat de kritiek gelijkgesteld kan worden aan “vijandigheid”.
Maar inmiddels is er zowel uit de praktijk, als uit een overweldigende hoeveelheid wetenschappelijke onderzoeken, uitgevoerd door gereputeerde wetenschappers, gebleken dat noch de maatregelen, noch de mRNA-injecties naar behoren werken of veilig zijn. Integendeel, de schade die ze aanrichten is ongekend en groeiend.
Inmiddels hebben talloze artsen, wetenschappers en burgerjournalisten de maatregelen en de het vaccinatiebeleid van de afgelopen jaren geëvalueerd. De kritiek is onderbouwd en zwelt aan, omdat overheden wereldwijd in hun ivoren toren blijven zitten en zelf niet bereid zijn tot een goede kosten-baten analyse. Alle schade ten spijt lijkt meer van hetzelfde de enige weg die de overheid in wil slaan.
Het gevolg is dat het publiek steeds minder vertrouwen heeft in de politiek en in de wetenschap, en om volgzaamheid af te dwingen neemt de gevestigde orde steeds meer haar toevlucht tot censuur en dwang om de “vijandigheid” onder controle te houden. Gaat het lukken?
Nu de herfst en daarmee nieuwe maatregelen tegen Covid er weer aan zitten te komen, zou het wel eens de gevestigde orde kunnen zijn die gaat ontdekken dat de werkelijkheid anders in elkaar blijkt te zitten dan ze denken. De waarheid valt namelijk niet te onderdrukken, en de bevolking is waarschijnlijk niet meer zo volgzaam als dat zij tot nu toe is geweest. Wij weten inmiddels beter.
Lees ook:
Pagina: Covid-19 vaccin voor volwassenen, voor kinderen, voor zwangeren
Pagina: Maatregelen doorgeprikt
Bronnen:
1. https://www.rijksoverheid.nl/documenten/toespraken/2022/03/11/lezing-wanneer-kennis-kritiek-wordt-door-minister-dijkgraaf-op-11-maart-2022-in-leiden
2. https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2022/05/25/nederland-krijgt-nationaal-centrum-voor-wetenschapscommunicatie
3. https://artsencollectief.nl/beschermt-minister-dijkgraaf-wetenschappers-selectief/
4. https://www.trouw.nl/dossier/filosofisch-elftal
5. https://www.trouw.nl/religie-filosofie/een-vaccinatiebewijs-is-geen-moreel-dilemma-maar-een-uitstekend-idee~bd9517ef/
6. https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/comirnaty
7. https://www.nporadio2.nl/podcasts/op-zn-kop/71790/op-zn-kop-het-tweede-npo-podcastevent
8. https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2022/05/25/nederland-krijgt-nationaal-centrum-voor-wetenschapscommunicatie
9. https://artsencollectief.nl/beschermt-minister-dijkgraaf-wetenschappers-selectief/